ÊÔÀیÑی ÇæÑ ÈÑÞی ÏæÑãیŸ ãÓáãÇä ÇæÑ ÇÓáÇãی ÊÀÐیÈ

ÍÇáÇÊ ÍÇÖÑÀ ˜ÿ ÊäÇÙÑ ãیŸ

ÎæÇÌÀ ǘÑÇã

ÂÌ ˜ÿ ÏæÑ ãیŸ Úáã ˜ی æÓÚÊیŸ Èÿ ˜äÇÑ ÀیŸ ÇæÑ ÇÓ ˜ی ÌÀÊیŸ Ȫی ÊÈÏیá À捘ی ÀیŸ ۔Úáã ˜ÿ ÇÓ ÈÍÑöÈÿ ˜äÇÑ˜Ç ÊÕæÑ ÇÈ ÈÏá ˜Ç Àÿ۔یÀÇŸ ãیŸ Úáã ˜ÿ ÇõÓ ÓãäÏÑ ˜ی ÌÇäÈ Â ˜ی ÊæÌÀ ãÈÐæá ˜ÑÇäÇ ÇÀÊÇ ÀæŸ Ìæ Òãیä ãیŸ äÀیŸ ÎáÇæٴŸ ãیŸ ŠªÇŠªیŸ ãÇÑ ÑÀÇ Àÿ۔یÀ ÓãäÏÑ ÂÌ ˜ی ÏäیÇ ˜ی ÇیÓی ÖÑæÑÊ Èä یÇ Àÿ ˜À ÇÑ ÇÓ ˜ی ãæÌæŸ ˜ÿ ÊáÇØã Óÿ ˜æÆی ÊÀÐیÈ ¡ÎØÀ¡ ãᘠیÇÞæã ÂÔäÇ äÀ ÀæÆی Êæ ÇÓ áæÈá æáیÌ ãیŸ ÔÇیÏ ÇÓ ˜ی ÍÕÀ ÏÇÑی äÀ ÑÀÿ۔Ìی ÀÇŸ! ÓŠیáÇÆŠ ˜ÿ äÙÇã Ñ ãÈäی ÊیÒی Óÿ ÇãÒä ÏäیÇ ˜ی ÊãÇã ÊÑ ãÚáæãÇÊ ÇæÑ ÊãÇã ÊÑ Çã˜ÇäÇÊ ÇÓی ÓãäÏÑ ˜ی ÀÑÇÆیæŸ ãیŸ äÀÇŸ ÀیŸ ۔ ÇÓ ÓãäÏÑ Óÿ ãæÊی æÀی õä ˜Ñ áÇÆیŸ ÿ Ìæ ÛæøÇÕ ÇæÑ ÔäÇæÑ ÀæŸ ÿ ÀیŸ ۔ÚÀÏ ÍÇÖÑ ˜ی ÊãÇã ÊÑÞی ÇæÑÊäÒáی ÇÓی Óÿ ãäÓæÈ Àÿ ۔áی˜ä ªÈÑÇäÿ ˜ی Ȫی ˜æÆی ÈÇÊ äÀیŸ ˜یæä˜À ÇÓ ãÖØÑÈ ÇæÑ ÊáÇØã ÎیÒ ÓãäÏÑ Ê˜ ÑÓÇÆی  ˜ی Finger Tips(ÇäÔÊ ˜ی æÑæŸ) Óÿ ÀæÓ˜Êی Àÿ۔ ˜ãیæŠÑ ˜ÿ Key Board Ñ ÇäÔÊ Ñ˜ª ˜Ñ ÏäیÇ ÇæÑ ÏäیÇ ˜ÿ ÊãÇã Úáæã æ Ýäæä ÇæÑ ãã˜äÀ ãÚáæãÇÊ Â ªÑ ÈیŠªÿ ÍÇÕá ˜Ñ Ó˜Êÿ ÀیŸ ۔ یÀی ÓÇÆÈÑ ÇӁیÓ Àÿ ÇæÑ یÀی ÎáÇæٴŸ ãیŸ Úáã ˜Ç ŠªÇŠªیŸ ãÇÑÊÇ ÓãäÏ Ñ Àÿ۔یÚäی ÓÇÆÈÑÇӁیÓ ÚÀÏ ÍÇÖÑ ˜Ç æÀ ÎÒÇäÀ Àÿ ÌÀÇŸ Úáæã æ Ýäæä ÇæÑãÚáæãÇÊ ˜Ç ÐÎیÑ À äÀÇŸ Àÿ۔یÀ Çی˜ ÇیÓÇ æÓیáÀ Àÿ ÌÓ Óÿ Àã ÂÀäی æÞÊ ˜ی ÓÈ Óÿ ÇÀã ÖÑæÑÊ Àÿ۔ÇäÓÇäی Òäϐی ÇÑÊÞÇÁ˜ی ãäÒáیŸ ØÆÿ ˜ÑÊی ÀæÆی ÂÌ ÌÓ ÏæÑ Óÿ ÒÑ ÑÀی Àÿ ÇÓÿ Àã (Cyber Age) ˜Ç äÇã Ïÿ Ó˜Êÿ ÀیŸ۔ ˜ãیæŠÑ ÇæÑ ÇäŠÑäیŠ äÿ Òäϐی ˜ÿ ÀÑ ÔÚÈÿ ˜æ ãÊÇËÑ ˜یÇ Àÿ ÌÓ ˜ی æÌÀ Óÿ ÇäÓÇäی ãÚÇÔÑÿ ãیŸ ÊÑÓیá æ ÇÈáÇÛ ˜ÿ Çی˜ ÈÇá˜á äÆÿ ÈÇÈ ˜Ç ÇÖÇÝÀ ÀæÇ Àÿ۔ ÇäÓÇäی ãÚÇÔÑÿ äÿ ÇÓ Óÿ ÞÈá Ȫی ÈÀÊ ÓÇÑی ÊÈÏیáیÇŸ Ïی˜ªیŸ Àÿ¡ áی˜ä یÀ ÊÈÏیáی ÌÓ ÞÏÑ ÌáÏ ÑæäãÇ ÀæÆی ÇÓی ÓÑÚÊ ˜ÿ ÓÇʪ ÇÓ äÿ ÇäÓÇäی ÓãÇÌ ˜ÿ ÀÑ ÔÚÈÿ ãیŸ ÎæÏ ˜æ ÇیÓÊÇÏÀ ˜ÑáیÇ۔ ÊÑÓیá ˜ÿ ÇÓ äÆÿ ÒÇæیÿ Óÿ ÏäیÇ Ó ㍠æÇÞÚی Çی˜ áæÈ äÙÑ Âäÿ áی ÇæÑ ÏäیÇ ˜ÿ Çی˜ ˜äÇÑÿ ÈیŠªÇ ÔÎÕ ÏäیÇ ˜ÿ ÏæÓÑÿ ˜äÇÑÿ Ñ ÑÀäÿ æÇáÿ ÇäÓÇä Óÿ äÀ ÕÑÝ Àã˜áÇã Àæäÿ áÇ Èá˜À Šیáی ˜ÇäÝÑäÓä ˜ÿ ÐÑیÚÿ ÇÓ ˜ÿ ÌÐÈÇÊی ÊÛیÑÇÊ ˜ÿ äÔÇä ÀÑÿ Ñ ÊáÇÔ Èªی ˜Ñäÿ áÇ۔ ÀÒÇÑæŸ ãیá ˜ی ÏæÑی ˜áیÏی ÊÎÊÿ Ñ ÇäáیæŸ ˜ی ÐÑÇ Óی ÌäÈÔ ˜ÿ ÐÑیÚÿ ØÆÿ Àæäÿ áی۔ ÇÓ ØÑÍ Š˜äÇáæÌی ˜ی ÇÓ ÇäÞáÇÈی ÏäیÇ ˜æ ÓÇÆÈÑ ÇӁیÓ ˜Ç äÇã ÏیÇ یÇ۔ÈÑÞی ÊÇÑæŸ ÇæÑ ãÕäæÚی ÓیÇÑæŸ ˜ÿ ÒÑیÚÿ ÏæÑ ÏÑÇÒ ˜Ç ÓÝÑ ØÆÿ ˜ÑÊÿ ÀæÆÿ ǁäی Çی˜ ÇᐠیÌیŠá ÏäیÇ ÊÔ˜یá Ïی Êæ ÇÓÿ ÇÏÈی ÓÇÆÈÑ ÇӁیÓ ˜ÿ äÇã ÏیÇ یÇ۔ ÚÀÏ ÍÇÖÑ ˜æ Àã ÊÔÀیÑی ÇæÑ ÈÑÞی یÇ یÌیŠá ÏæÑ ˜ÀÀ Ó˜Êÿ ÀیŸ ۔ ÇÓ ÏæÑ ãیŸ æÀی ÞæãیŸ ¡ äÓáیŸ ÇæÑ æÀی ÊÀÐیÈ æ ÊãÏä ÒäÏÀ ÑÀیŸ ی Ìæ æÞÊ ˜ÿ ÊÞÇÖÿ ÇæÑ ãØÇáÈÿ ˜æ ǁäÇÆیŸ ی۔ ãæÌæÏÀ ÏæÑ ÊÔÀیÑی ÈÑÞی (۱)ÊÔÀیÑی : ÂÌ ÇÓی ˜æ ÇÀãیÊ¡ ÊÝæÞ¡ãÞÈæáیÊ ÍÇÕá Àÿ Ìæ ǁäÿ  ˜æ ÏäیÇ ˜ÿ ÓÇãäÿ یÔ ˜Ñäÿ ãیŸ ˜ÇãیÇÈ Àÿ۔æÑäÀ ÀãیŸ ÌæÏÓÊیÇÈ ÀیŸ Çõä Óÿ Ȫی ÈÀÊ Óی Ǎªی یÒیŸ ãæÌæÏ ÀیŸ áی˜ä ÚÏã ÊÔÀیÑ ˜ÿ ÓÈÈ Çõä ˜æ ÇöÓ ÕÇÑÝی ÏäیÇ ãیŸ ÇÀãیÊ ¡ ãÞÈæáیÊ Çæ Ñ ÊÝæÞ ÍÇÕá äÀیŸ Àÿ۔ÇÓ ÒãÑÿ ãیŸ ãÎÊáÝ ÇÏÇÑæŸ ¡ ÇæÑ ÊäÙیãæŸ ˜ÿ äÇã Ȫی áیÿ ÌÇ Ó˜Êÿ ÀیŸ ˜À Ìæ ÕÑÝ Ï˜ªÇæÿ ˜ÿ áیÿ ãæÌæÏ ÀیŸ ãÑ ÊÔÀیÑ ˜ÿ ÓÈÈ ÏäیÇ Çä ˜æ ÊÓáیã ˜ÑÊی Àÿ ÇæÑ Ìæ ÊÔÀیÑ Óÿ ÏæÑ ÀیŸ ÇäªیŸ æÀ áÇÆÞ ÇÚÊäÇ äÀیŸ ÀیŸ ۔ (۲)ÈÑÞی یÇ یÌŠá ÇäŠÑäیŠ Šیáی æیŽä Ñییæ ÏیÑ ÐÑÇÆÚ ÏæÑ ÍÇÖÑ ãیŸ ÇÓ ÇیÌÇÏ ÇæÑ ÊÑÞی äÿ Òäϐی ˜ÿ ÊãÇã ÔÚÈÿ ˜æ ÇÓ ØÑÍ ãÊÇ ËÑ ˜یÇ Àÿ ˜À ÇÓ ˜ÿ ÈÛیÑ ÇÈ ˜æÆی ãÔä ¡ ˜æÆی ÊÍÑی˜ ¡ ˜æÆی ÇÏÇÑÀ ¡ ˜æÆی ÑǐÑÇã ˜ÇãیÇÈ ÇæÑ ãæËÑ Àæ Àی äÀیŸ Ó˜ÊÇ ۔ ÇÓ ÊäÇÙÑ ãیŸ ÌÈ Àã ÇÓáÇãی ãÔä ÇæÑ ãÓáãÇäæŸ ˜ی ÎÏãÇÊ ˜Ç ÌÇÆÒÀ áیÊÿ ÀیŸ Êæ ãÚáæã ÀæÊÇ Àÿ ˜À Àã ÈÀ ÍیËیÊ Þæã ÏیÑ ÇÞæÇã Óÿ ÈÀÊ یªÿ ÀیŸ ۔˜یæä˜À Àã äÿ ÇȪی ʘ äÆی ʘäÇáæÌی ˜æÞÇÈá ÇÚÊäÇ äÀیŸ ÓãÌªÇ Àÿ ÇÑ Êªæšی ÈÀÊ یÒیŸ Çä ÊÔÀیÑی ÇæÑ یÌŠá ʘäÇáæÌی ˜ÿ ÍæÇáÿ Óÿ ãæÌæÏ ÀیŸ Êæ ÀãیŸ ÈÀÊ ÒیÇÏÀ ÎæÔ ÝÀãی ˜Ç Ô˜ÇÑ äÀیŸ ÀæäÇ ÇÀیÿ ˜یæä˜À Ìæ Ȫی ãæÌæÏ Àÿ æÀ ÇæäŠ ˜ÿ ãäÀ ãیŸ ÒیÑÿ ˜ÿ ãÕÏÇÞ Àÿ۔ ÇÓáÇã ÇæÑ ãییÇ : • ÇÓáÇã ÇیÓÇ ãÐÀÈ Àÿ Ìæ ÀÑ ÒãÇäÿ ˜ÿ áیÿ Update Àÿ ۔ • ªÑ ãییÇ ˜ÿ ÍæÇáÿ Óÿ ˜یÇ Àÿ یÀ Óæäÿ ˜ی ÖÑæÑÊ Àÿ۔ • ãییÇ ÓÿãÑÇÏ یÛÇã ÑÓÇäی Àÿ ۔ • ÇÓáÇã ãیŸ یÛÇã ÑÓÇäی ˜ÿ Ìæ ÐÇÑÆÚ ãæÌæÏ ÀیŸ æÀ ǁäÿ  ãیŸ ãËÇáی ÀیŸ ۔ • áی˜ä Àã Çä ˜ی ÇÀãیÊ äÀیŸ Óã̪Êÿ یÇ ÇÓÿ Ȫی ÑæÇیÊ ˜Ç Çی˜ ÍÕÀ ÌÇäÊÿ ÀیŸ ۔ • ÇÓáÇã äÿ ǁäی ÏÚæÊ æ ÊÈáیÛ ˜ÿ áیÿ Ìä ÚæÇãی ãییÇ ˜Ç ÓÀÇÑ ÇáیÇ ۔ ÇÓáÇãی ãییÇ ˜ÿ ÇÈÊÏÇÆی Ñæ ÇÕÍÇÈ ÕÝÀ ÌãÚÀ ˜Ç ÎØÈÀ ÌáÓÀ æ ÌáæÓ Ïیäی ÇÌÊãÇÚ ÏÚæÊ æÊÈáیÛ • ÇÓáÇã áÇäÿ ˜ÿ ÈÚÏ Àی Àã Ñ یÀ æÇÌÈ Àæ ÌÇ ÊÇ Àÿ ˜À ÍÞ ˜Ç یÛÇã ÏæÓÑæŸ Ê˜ ÀäÇÆیŸ ۔ • ÇÓáÇã ˜ی Ñæ Óÿ ˜ÊãÇä ÍÞ ãÚÕیÊ ˜Ç ÓÈÈ Àÿ۔ • áی˜ä Àã äÿ یÛÇã ÑÓÇäی ˜æ äÏ ÑæÇیÊæŸ ÌیÓÿ ÊÞÑیÑی ãÍÝáæŸ æÛیÑÀ ãیŸ ãÍÏæÏ ˜Ñ ÏیÇ Àÿ ۔ • ÂÌ ˜ÿ Ó ãäÙÑ ãیŸ ÇÓáÇã ˜ی ÑæÍö یÛÇã ÑÓÇäی ˜æ äÀیŸ ÓãÌªÇ ۔ • ÂÌ ˜ی ÖÑæÑÊ ÇæÑ ÍÇáÇÊ ˜ÿ یÔ äÙÑ Èªی ãییÇ ˜ی ÌÇäÈ ÊæÌÀ äÀیŸ ˜ی۔ • äÆÿ ÐÑÇÆÚ ÇÈáÇÛ ( (Means of communication˜æ ÍÞ ˜ی ÊÑÓیá ÇæÑ ÏÚæÊ ˜ÿ áیÿ ÇÓÊÚãÇá ˜Ñäÿ ˜ی ÓãÊ ãیŸ ˜æÆی ãËÈÊ ˜æÔÔ äÀیŸ ˜ی۔ • ÀäÏÓÊÇä ˜ی ÓØÍ Ñ Ïی˜ªیŸ Êæ ÇæáیÇÆÿ ˜ÑÇã ÇæÑ ÚáãÇÆÿ ÚÙÇ ã äÿ Àی ÊÍÑیÑی ÇæÑ ÊÞÑیÑی ãیٰیÇ ˜ی ÇÈÊÏÇ ˜ی ۔ • ÈÒÑæŸ ˜ÿ ÑÓÇáÿ Çä ˜ÿ ãáÝæÙÇÊ ¡ Çä ˜ÿ ÏÑÓ یÇ ÊИیÑ ˜ی ãÍÝáیŸ ãییÇ ˜ی Àی ÇÈÊÏÇÆی Ô˜áیŸ ÀیŸ ۔ • ÕæÝیÇÆÿ ˜ÑÇã äÿÌÓ ÇäÏÇÒÓÿ ÀäÏÓÊÇä ãیŸ Ïیä ˜æ ªیáÇیÇ ÇÓی ãÕáÍÊ ÇæÑ ˜æÔÔ ˜ی ÖÑæÊ Àÿ۔ • ÎæÇÌÀ ÛÑیÈ äæÇÒ ˜Ç öÑæÇ Ñä ˜Ç áÈÇÓ • ÇæÑ ãÎÏæã ÈÀÇÑی ˜Ç ÚÞÊãäÏæŸ Óÿ ÇÌäÈیÊ ÏæÑ ˜Ñäÿ ˜Ç یÀ ÇäÏÇÒ ‘‘Ìæ ˜ª ÝÇáäÿ ˜ÿ ä ÑÇä ãیŸ ÀæÆÿ ¡ ÑÇÀ ˜Ç ÈÇŠ ˜Ç ¡ ˜õæøÿ ˜Ç ¡ æ˜ªÑ ˜Ç ¡ ÇäϪیÇÑی ˜Ç ¡ ÇÌیÇáی ˜Ç ¡ æŠ ˜Ç ªیŠ ˜Ç ¡ ˜یÿ ˜Ç ¡ ˜ÑÇÆÿ ˜Ç ¡ ȪیÌÿ ˜Ç ¡ ȪیÌÇÆÿ ˜Ç ¡áÇ䐪ÿ ˜Ç ¡ Çõá˜Àیä ˜Ç ¡ Ïیæ ¡ ÏÇäóæ ¡ ȪæÊ ÑیÊ¡ ÑÇ˜Ó Èªæ˜Ó¡ÇÆä ˜ä¡ ÓÈ ÏæÑ ÀæÆÿ ÈÍÞ áÇÇáÀ ÇáÇÇááÀ ãÍãÏÑÓæá ÇááÀ’’ • ÇÓ ˜ÿ ÈÚÏ ÇÎÈÇÑÇÊ ¡ ÑÓÇÆá ¡ ÌÑÇÆÏ Èªی Ïیäی ÇÏÇÑæŸ ÇæÑ ÚáãÇ ˜ی ˜æÔÔæŸ ˜Ç ËãÑÀ Àÿ۔ • áی˜ä ÂÒÇÏی ˜ÿ ÈÚÏ Óÿ Àã äÿ ÊÞÑیÈÇð ÇÓ ˜ی ÌÇäÈ ÊæÌÀ Àی äÀیŸ Ïی ۔ æÑäÀ ÂÌ ÀãÇÑÿ ÇÓ ÓÈ Óÿ ØÇÞÊæÑ ãییÇ ÀæÊÇ۔ ãییÇ ˜ی ˜ÇÑÓÊÇäیÇŸ: • ÇÓáÇã ÇæÑ ãÓáãÇäæŸ ˜ی ÔÈیÀ ˜æ ÎÑÇÈ ˜ÑäÇ۔ • یÀæÏی ØÑÒ Ñ ÛáØ ˜ی ÇÊäی ÊÔÀیÑ ˜ÑäÇ ˜À ÕÏÇÞÊ Ñ ÏÈیÒ ÑÏÀ š ÌÇÆÿ ۔ • ãÓáãÇäæŸ ˜æ ÏÀÔÊ ÑÏ ÇæÑ ãᘠãÎÇáÝ ÈÊÇäÇ۔ • ÇÓáÇãی ÊÀÐیÈ ˜ی ÑæÇیÇÊ æ ÇÞÏÇÑ ˜æ ãÓÎ ˜Ñ ˜ÿ یÔ ˜ÑäÇ۔ ãæÌæÏÀ ÀäÏÓÊÇäی ãییÇ ÇæÑ ÇÓ ˜ÿ ãäÕæÈÿ: • ãییÇ ÂÌ ˜ÿ ãÚÇÔÑÿ ˜ی ÊیÓÑی Â䘪 Àÿ۔ • ÕÏÇÞÊ æÀی Àÿ Ìæ ãییÇ ˜ÿ ÐÑیÚÿ Àã ʘ ÀäÊی Àÿ۔ • ÇیÓÿ ãیŸ Àã Ñ ÌªæŠÇ ÇáÒÇã ÚÇÆÏ ˜Ñäÿ æÇáÿ Ӎ ˜یÓÿ Èæá Ó˜Êÿ ÀیŸ ۔ • áی˜ä Àã ÇäªیŸ Ñ ȪÑæÓÀ ˜یÿ ÈیŠªÿ ÀیŸ ۔ ǘیÓæیŸ ÕÏی ˜ی یÀ Àáی ÏÀÇÆی Àÿ áی˜ä ÇÓ ÈÑÞ ÑÝÊÇÑ ÏäیÇ ãیŸ ÓÑÚÊ Óÿ ÈÏáÊی ÊÀÐیÈی ÇÞÏÇÑ ˜æ Ïی˜ª ˜Ñ ǘËÑ یÀ ãÍÓæÓ ÀæÊÇ Àÿ ˜À ÇÞÊÕÇÏ ÇæÑ ØÇÞÊ æ ÞæÊ ˜ÿ ÏæÔ Ñ ÓæÇÑ ãÎÊáÝ ÇÞæÇã ÇæÑ ããÇᘠ˜ÿ áæ ÇÑ Çäی ÊÀÐیÈی ÔäÇÎÊ ÇæÑáÓÇäی ÇÞÏÇÑ ˜æ ãÖÈæØی Óÿ ʪÇãÿ äÀ ÑÀیŸ Êæ ÚÇáãی äÔیÈ æÝÑÇÒ ˜ÿ Àá˜ÿ ̪Š˜ÿ Ȫی ÇäªیŸ ÀÑی ˜ªÇÆی ãیŸ ÀäÇ ÏیŸ ÿ۔ ˜یæä˜À ÕÇÑÝیÊ Consumerism) ˜ÿ ÇÓ ÏæÑ ãیŸ ÊãÇã ÇÞæÇã æ ãáá ǁäی ÔäÇÎÊ ˜ی ÊáÇÔ ãیŸ ÓѐÑÏÇŸ ÀیŸ ÇæÑ Çی˜ ÏæÓÑÿ Óÿ ÓÈÞÊ ÇæÑ ÈÑ ÊÑی ÍÇÕá ˜Ñäÿ ˜ی Ý˜Ñ ãیŸ ˜Óی ÛیÑ ÇÎáÇÞی¡ ÛیÑ ÂÆیäی ÇæÑ ÛیÑ ÇäÓÇäی ÇÞÏÇã Óÿ Ȫی ÈÚÖ äÀیŸ ÂÊÿ ۔ÌÓ ˜ی ãËÇáیŸ ÝáÓØیä ¡ÚÑÇÞ ¡ ÇÝÛÇäÓÊÇä ¡ Ç˜ÓÊÇä ÇæÑ ÇÈ ÇیÑÇä ˜ی ÊÇÒÀ ÊÑیä ÕæÑÊ ÍÇá Àÿ۔